تأثیر گلایسین بتائین بر مراحل جوانه زنی و رشد رویشی گیاهان آفتابگردان (.helianthus annuus l) و سویا (glycine max l.) تحت شرایط تنش های شوری، خشکی و سرما

به منظور بررسی تأثیر گلایسین بتائین بر مراحل جوانه زنی و رشد رویشی آفتابگردان و سویا در شرایط تنش های شوری، خشکی و سرما سه آزمایش مجزا در سال 1389 در دانشکده کشاورزی بیرجند، انجام گرفت. آزمایش اول به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار، با هدف تأثیر تیمار بذور با گلایسین بتائین در 5 سطح ( صفر، 2، 4، 8 و 16 میلی مولار ) بر تخفیف تنش شوری ( صفر، 5، 10، 15 و 20 دسی زیمنس بر متر ) و تنش خشکی ( صفر، 0/2-، 0/4-، 0/8- و 1/6- مگاپاسکال ) در مرحله جوانه زنی انجام شد. نتایج نشان داد که تنش های شوری و خشکی موجب کاهش معنی داری درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی و طول و وزن خشک ریشه چه و ساقه چه در کلیه غلظت های گلایسین بتائین شد. بذور آفتابگردان و سویا واکنش مثبتی به تیمار با گلایسین بتائین نشان دادند، به طوری که غلظت های 4 و 8 میلی مولار گلایسین بتائین در گیاه آفتابگردان و غلظت های 8 و 16 میلی مولار گلایسین بتائین در گیاه سویا به طور معنی داری موجب تخفیف شرایط تنش های شوری و خشکی شد. آزمایش دوم، اثر استعمال برگی گلایسین بتائین در غلظت های (صفر، 2/5،2 5، 10، 25، 50 و 100 میلی مولار) در مرحله رشد رویشی بر کاهش اثرات تنش شوری (صفر، 10 و 20 دسی زیمنس بر متر) به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که شوری موجب کاهش معنی دار تمام پارامترهای مورد ارزیابی در تمام سطوح گلایسین بتائین شد. با این حال پاشش برگی گلایسین بتائین در غلظت های 25 و 50 میلی مولار در گیاه آفتابگردان و غلظت های 10 و 25 میلی مولار در گیاه سویا موجب بهبود شرایط تنش شد، هر چند اعمال غلظت 100 میلی مولار گلایسین بتائین موجب تشدید اثرات مضر تنش در هر دو گیاه گردید. آزمایش سوم، تأثیر پاشش برگی گلایسین بتائین (صفر، 2/5، 5، 10، 50 و 100 میلی مولار) بر افزایش تحمل به سرما (4c?) در گیاه سویا به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که گیاهان پاشش شده با گلایسین بتائین به لحاظ چشمی در وضعیت بهتری قرار داشتند و صدمات سرمائی را بیشتر تحمل کردند. به علاوه شاخص spad و وزن خشک ریشه و اندام هوایی به طور معنی داری بالاتر از گیاهان بدون پاشش گلایسین بتائین بود. گرچه میزان نشت الکترولیت گیاهان در سطوح 10 تا 50 میلی مولار کاهش یافت اما، با بالا رفتن غلظت گلایسین بتائین میزان نشت افزایش یافت. در کل استعمال برگی گلایسین بتائین موجب ثبات کلروفیل، حفظ پایداری غشاهای سلولی و بهبود تحمل به سرما در سویا شد. کلمات کلیدی : گلایسین بتائین، تنش، جوانه زنی، رشد رویشی، آفتابگردان، سویا